AYM: Sulh Ceza, anayasaya uygun

Anayasa Mahkemesinin Sulh Ceza hakimliklerinin kaldyrylmasy için yapylan ba?vuruya kar?y Ocak ayynda verdi?i ret kararynyn gerekçesi belli oldu. Resmi gazetede yayynlanan ve bir çok açydan görü? belirtilen gerekçede Sulh Ceza hakimliklerinin anayasaya aykyryly?y iddialary reddedildi. Gerekçede, Anayasa'nyn 142. maddesi uyarynca mahkemelerin kurulu?u, yapysy, görev ve yetkileri ile i?leyi? ve yargylama usullerinin belirlenmesinin kanun koyucunun takdir yetkisi kapsamynda oldu?u vurgulandy. Karar 17 üyeli mahkemede ço?unluk oyuyla alynmy?, dönemin mahkeme ba?kany Ha?im Kylyç dahil 5 üye bu karara kar?y çykmy?ty.

23.05.2015 13:26 Anayasa Mahkemesinin Sulh Ceza hakimliklerinin kaldyrylmasy için yapylan ba?vuruya kar?y Ocak ayynda verdi?i ret kararynyn gerekçesi belli oldu. Kararyn Resmi Gazete'de yayymlanan gerekçesinde, itiraz konusu kuralyn, adli soru?turmalarda hakim tarafyndan verilmesi gerekli kararlary almak, i?leri yapmak ve bunlara kar?y yapylan itirazlary incelemek amacyyla her il merkezi ile bölgelerin co?rafi durumlary ve i? yo?unlu?u göz önünde tutularak belirlenen ilçelerde Hakimler ve Savcylar Yüksek Kurulunun (HSYK) olumlu görü?ü alynarak Adalet Bakanly?ynca sulh ceza hakimliklerinin kurulmasyny düzenledi?i anlatyldy.

Düzenlemeye, tüm Türkiye'de yürütülen soru?turmalaryn akybetinin synyrly sayydaki hakimlikler vasytasyyla siyasi iktidaryn inisiyatifine byrakyldy?y ve bu durumun, hukuk devleti ilkesi, hak arama hürriyeti, ki?i güvenli?i ve özgürlü?ü ile yargy ba?ymsyzly?y ve do?al hakim ilkelerini ihlal etti?i iddiasyyla itiraz edildi?i belirtilen gerekçede, Anayasa'nyn 142. maddesi uyarynca mahkemelerin kurulu?u, yapysy, görev ve yetkileri ile i?leyi? ve yargylama usullerinin belirlenmesinin kanun koyucunun takdir yetkisi kapsamynda oldu?u vurgulandy.

Sulh ceza hakimliklerinin, soru?turma a?amasynda hakimce verilmesi gereken kararlaryn, bu konularda uzmanla?my? hakimlerce verilmesi amacyyla kuruldu?una i?aret edilen gerekçede, uygulamada davalaryn asyl, soru?turma a?amasynda verilmesi gereken kararlaryn ise tali i? olarak görüldü?ü, soru?turma a?amasyndaki i?lere yeterince e?ilememe nedeniyle önemli hak ihlallerinin ortaya çykty?y kaydedildi.

Gerekçede ayryca, isnat edilen suç ve ?üpheli hakkynda görü? açyklayan hakimlerin daha sonra davanyn esasyna katylmasynyn Avrupa Ynsan Haklary Mahkemesi (AYHM) tarafyndan da ele?tirildi?ine dikkat çekildi.

Ytiraz konusu kuralla özgürlük hakimli?i uygulamasyna benzer ?ekilde daha önce sulh ceza mahkemelerince yerine getirilen "soru?turma syrasynda hakimler tarafyndan verilmesi gereken kararlary alma" görevinin sulh ceza hakimliklerine verildi?i hatyrlatylan gerekçede, soru?turma safhasynda hakim tarafyndan verilmesi gereken kararlaryn, bu konularda uzmanla?my? hakimlerce verilmesini sa?lamak amacyyla sadece bu i?lere bakmakla görevli sulh ceza hakimliklerinin kurulmasynda, kamu yararynyn sa?lanmasy amacynyn gözetildi?i, bu yönüyle sulh ceza hakimliklerinin kurulmasynyn hukuk devleti ilkesine aykyrylyk te?kil etmedi?i belirtildi.

Gerekçede, itiraz konusu kuralyn, belirli bir suçun i?lenmesinden sonra buna ili?kin davayy görecek yargy yerini belirlemeyi amaçlamady?y ve yürürlü?e girmesini müteakip kapsamyna giren tüm uyu?mazlyklara uygulandy?y ifade edilerek, kuralda kanuni hakim güvencesine aykyry bir yön bulunmady?y da bildirildi.

Sulh ceza hakimlerinin di?er tüm hakimler gibi HSYK atandyklaryna i?aret edilen gerekçede, ?öyle denildi:

"Bu hakimliklerin ba?ymsyzlyk yönünden di?er hakimlerden farkly bir konuma yerle?tirildikleri ve ba?ymsyzlyk güvencelerinin zayyflatyldy?y kanaatini olu?turacak herhangi bir neden bulunmamaktadyr.

Sulh ceza hakimliklerinin tabi oldu?u Anayasa ve kanun hükümlerinde yer alan ve ba?ymsyzly?y öngören düzenlemeler ile burada görev alacak hakimlerin ba?ymsyzlyk ve tarafsyzly?yny temin eden güvenceler kar?ysynda, bunlaryn nesnel açydan tarafsyzly?ynyn bulunmady?y ileri sürülemez. Hakimin tamamen ki?isel tutumuyla ili?kilendirilen öznel tarafsyzlyk iddiasy ancak somut, nesnel ve inandyrycy delillere dayandyrylarak, görülen davalarda ileri sürülebilir."

Bu arada, sulh ceza hakimli?i kararlaryna yapylan itirazlaryn incelenece?i mercileri düzenleyen kanun hükmünün iptal istemi de reddedildi.

Kararyn gerekçesinde Anayasa'nyn 36. maddesi kapsamynda korunan kanun yoluna ba?vurma hakkynyn etkili ?ekilde sa?lanabilmesi için kanun yolu merciinin, incelenen karary gerekti?inde de?i?tirme yetkisine de sahip olmasy gereklili?inin alty çizildi.

Sulh ceza hakimliklerinin, itiraz edilen karary denetleyerek i?in esasy hakkynda karar verme yetkilerinin bulundu?u belirtilen gerekçede, öngörülen kanun yolunun etkili oldu?u sonucuna ula?yldy?y kaydedildi.

Sulh ceza hakimliklerince verilen kararlara kar?y yapylan itirazlaryn yüksek görevli bir di?er mahkemece incelenmesini gerektiren anayasal bir norm bulunmady?yna i?aret edilen gerekçede, bir mahkemece verilen karara kar?y yapylan itirazlaryn ayny yerde bulunan bir sonraki mahkemece karara ba?lanmasynyn, gerek ceza gerekse medeni yargylama hukukunda yerle?ik bir uygulama oldu?u, müstakilen bu i?le görevlendirilmeleri nedeniyle koruma tedbirleri konusunda ihtisas kazanaca?y de?erlendirilen sulh ceza hakimlerinin kararlaryna itirazyn da ayny konuda ihtisas kazanmy? di?er bir sulh ceza hakimli?ince yapylmasy yönteminin kamu yarary ta?ydy?y belirtildi.

MAHKEME RET KARARINI OCAK AYINDA VERMY?TY

Anayasa Mahkemesi, sulh ceza hâkimli?inin Anayasa'ya aykyry oldu?u gerekçesiyle kaldyrylmasy yönündeki itiraz ba?vurularyny Ocak ayynda reddetmi?ti. Anayasa Mahkemesi (AYM), sulh ceza hâkimliklerinin kaldyrylmasy taleplerini birle?tirerek, karara ba?lamy?ty. Yüksek mahkeme, sulh ceza hâkimliklerinin kaldyrylmasy talebini Anayasa'ya aykyry olmady?y gerekçesiyle oyçoklu?uyla reddetmi?ti.

2014 yylynyn Haziran ayynda sulh ceza mahkemeleri kaldyrylarak, yerine sulh ceza hâkimlikleri kurulmu?tu. Eski?ehir 1. Sulh Ceza Hâkimi ise söz konusu hâkimliklerin kurulmasynyn ve bu hâkimliklere verilen yetkilerin Anayasa'ya aykyry oldu?u gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi'ne itiraz ba?vurusunda bulundu. Ba?vurunun ilk incelemesini yapan AYM, ba?vurunun ?ekil ?artlaryna uygun yapyldy?yny belirterek, esasa geçmi?ti.

Sulh ceza hâkimli?inin yetkileri

Daha önce tüm mahkemelerden alynabilen arama, el koyma, engelleme ve tutuklama talepleri sulh ceza hâkimliklerinin kurulmasyyla tüm yetkiler bu mahkemeye verildi. Soru?turmalarda takipsizlik kararlaryna yapylan itirazlara da a?yr ceza mahkemeleri yerine sulh ceza hâkimli?i karar veriyor. Terör örgütlerine ve organize suç örgütlerine yönelik tüm i?lemler de sulh ceza hâkimli?i tarafyndan yapylyyor. Tüm bu yetkilerin sulh ceza hâkimlerini özel yetkili hale getirdi?i ele?tirilerine neden olmu?tu.

KARARA MUHALYF ÜYELER

Karara, AYM’nin eski Ba?kany Ha?im Kylyç, Ba?kan Vekili Alparslan Altan, üyeler Serdar Özgüldür, Osman Alifeyyaz Paksüt ve Erdal Tercan muhalefet etti. Kararyn gerekçesinde, sulh ceza hâkimlerinin di?er tüm hâkimler gibi HSYK tarafyndan atandy?yny, Anayasa’da öngörülen hâkimlik teminatyna sahip bulunduklary belirtildi. Karara muhalefet eden üyeler ise sulh ceza hakimlerinin farkly ve ba?ymsyz üst dereceli mahkeme olmady?yny, birbirine iç içe geçmi? ayny derecede yargy mercileri olduklary belirtildi. Muhalefet ?erhinde, “Yeni düzenleme ile getirilen ve kapaly devre olarak i?leyen sistem; her ?eyden önce ‘iç körlük’ riskini artyrmaktadyr. Çünkü getirilen sistemde tutuklama kararyny veren ile bu karary denetleyen hâkimler adeta iç içe geçmi? durumdadyr.” ifadelerine yer verildi.

AYHM ve Avrupa Ynsan Haklary Sözle?mesi’ne de de?inilerek, etkili ba?vuru yolunun, ‘teorik ve hayali de?il, fiilen ve gerçekten mevcut bulunan, yani sonuç do?urabilir nitelikte bir ba?vuru yolu’ olmasy gerekti?i vurgulandy. Muhalefet ?erhinde, bu gerekçelere yer verildikten sonra, “Böylece getirilen itiraz sistemi ile tutuklama gibi ki?i hürriyeti ve güvenli?i hakkyna en a?yr müdahaleyi içeren bir koruma tedbirinin farkly bir baky? açysyyla daha güvenceli üst bir merciin denetiminden geçirilmesi olana?y ortadan kaldyrylmy?tyr.” denildi.

Avrupa Ynsan Haklary Mahkemesi’nin içtihatlaryna göre, bir yargy kararyna getirilen itiraz yolunun teorik ve hayali olmamasy gerekti?i gerekçeleriyle açyklanarak, Sulh Cezalaryn Anayasa’nyn 2, 19 ve 36. maddelerine aykyry oldu?u belirtildi ve iptal edilmesi gerekti?i vurgulandy.

(23 Mayys 2015, 13:26)

HABERLE İLGİLİ ŞİKAYET, DÜZELTME GİBİ TALEPLERİNİZİ İLETMEK İÇİN TIKLAYIN

HABERLE BAĞLANTILI OLABİLECEK LİNKLER: Göster/Gizle

http://www.kontrgerilla.com/mnsetgoster.asp?haber_no=6877